[Report 1958] / Medical Officer of Health, Caernarvonshire Combined Sanitary Districts (Bangor City, Conway Borough, Bethesda U.D.C., Betws y Coed U.D.C., Llandudno U.D.C., Llanfairfechan U.D.C., Penmaenmawr U.D.C., Nant Conway R.D.C., Ogwen R.D.C., Caernarvon Borough, Pwllheli Borough, Criccieth U.D.C., Portmadoc U.D.C., Gwyrfai R.D.C., Lleyn R.D.C.).

  • Caernarvonshire Combined Sanitary Districts.
Date:
1958
Catalogue details

Licence: Attribution 4.0 International (CC BY 4.0)

Credit: [Report 1958] / Medical Officer of Health, Caernarvonshire Combined Sanitary Districts (Bangor City, Conway Borough, Bethesda U.D.C., Betws y Coed U.D.C., Llandudno U.D.C., Llanfairfechan U.D.C., Penmaenmawr U.D.C., Nant Conway R.D.C., Ogwen R.D.C., Caernarvon Borough, Pwllheli Borough, Criccieth U.D.C., Portmadoc U.D.C., Gwyrfai R.D.C., Lleyn R.D.C.). Source: Wellcome Collection.

    22/116
    wedi dioddef yn yr un ffordd. Dyma nhw :—Caernarfon, Trefaldwyn, Mynwy, Cumberland a Westmorland. Fe sylwch eu bod yn siroedd mynyddig ac felly yn siroedd sy’n debyg o gael mwy na’i siar o law ac o strontiwm. Ar y Haw arall dylid sylwi fod rhai siroedd mynyddig heb gael y profiad yma (megis Sir Aberteifi). Ond y pum sir hyn yw’r unig siroedd yng Nghymru a Lloegr lie bu cynnydd o 50 y cant neu drosodd yn nifer yr achosion o liwcimia. Eto i gyd cofier hefyd fod yr ardaloedd hyn wedi bod yn ardaloedd ffodus iawn yn y cyfnod cyntaf gyda ond ychydig o liwcimia ac felly nid yw’r cynnydd mor bwysig ag y buasai mewn sir lie roedd liwcimia eisioes yn fwy cyffredin. Bu cynnydd sylweddol; ond, hyd yn hyn, mewn tair o’r siroedd dan sylw (Cumberland, Westmorland a Mynwy) mae liwcimia yn digwydd yn Uai ami nag yng Nghymru a Lloegr yn gyffredinol. Mae’r mapiau yn dangcs y ffeithiau hyn yn eglur. I grynhoi’r mater gosodaf y peth fel hyn. Mae cynnydd sylweddol yn digwydd yn y nifer yr achosion o liwcimia mewn ambell sir, a Chaernarfon yn un ohonynt. Eto peth anghyffredin iawn ydyw ac nid oes lie i ni bryderu gormod ar hyn o bryd. Yn y flwyddyn diweddaf fe fu llai o liwcimia na llynedd—dim ond tri achos yn y Sir i gyd. Ond am y rhesymau a nodais uchod ni ddylid cymryd hwn yn batrwm i’r dyfodol chwaith a digon posibl y cawn ffigwr uwch am 1959. Rhaid fod yn wyliadwrus ond ni raid poeni eto. Ond un o’r pethau a hoffwn weld ydyw mwy o gyfleusterau i’r awdurdodau lleol gael gwybod am y gwir sefyllfa o fewn eu tiriogaeth h.y. labordy lie cawn yrru samplau o ddwr, llaeth a bwydydd er mwyn gweld faint o ymbelydredd sydd ynddynt. * ★ ★ ★ Nawr dyma ychydig sylwadau ar amgylchiadau yn y chwech dosbarth. CAERNARFON Yn ystod y flwyddyn dan sylw fe fu ymdrechion dygn er mwyn sicrhau y byddai’r lladd-dy yn gymwys ar gyfer y defnydd dibaid sydd arno ar hyn o bryd. Yn y diwedd penderfynwyd tynnu lawr yr hen adeilad ac adeiladu un gwbl newydd yn yr un fan. Pan sylweddolir y breuddwyd hwn fe fydd gan y dref gyfleusterau heb ei ail am baratoi cig i’r farchnad ac fe fydd y lladd-dy newydd yn un sydd yn cyfarfod a holl alwadau’r ddeddf newydd. (Deddf y Lladd-dai 1958). Fe fu’n rhaid inni fod yn fwy amyneddgar nag a ddymunem wrth ddisgwyl am gynllun carthffosiaeth ar gyfer ochr oglcddol y dref (cynllun Waterloo Port). Bu’r cynllun hwn ar y gweill ers nifer o flynyddoedd, ond nis sylweddolwyd eto. Mae wir angen am y cynllun er rhoi gwas- anacth iechydol cyflawn i rai o’r tai gorau yn y dref ac er hwyluso datblygu rhannau o’r dref nad oes modd eu datblygu ar hyn o bryd. CRICIETH Nid wyf yn rhy fodlon ar y sefyllfa ynglyn a’r dwr yng Nghricieth. Ymddcngys na threchwyd problem y prinder dwr yn yr haf trwy lanhau’r pibellau oddimewn. Ofnaf y bydd yn rhaid i’r Cyngor hwn wario yn sylweddol ar gynllun dwr cyn bo hir gan fod y gofyn am ddwr yn cynyddu bob blwyddyn. PORTHMADOG Yn ystod y flwyddyn trwy ymdrechion yr arolygydd iechyd cafwyd rhyw gymaint o lwyddiant yn yr ymdrech i gael trefn allan o’r anrhefn sy’n bodoli ynglyn a’r carafanau. Amcangyfrifir bod yna o gwmpas 400 o garafanau ym misoedd yr haf ym Morfa By chan—rhai ohonynt ar safleoedd heb eu trwyddcdu — a rhai ohonynt ar safleoedd He mae’r perchcnogion yn torri amodau y trwyddedau sydd ganddynt.