Boerhaave-Herdenkingsrede / D. Schoute.

  • Schoute, D. (Dirk), 1873-1953.
Date:
[1938]
Catalogue details

Licence: In copyright

Credit: Boerhaave-Herdenkingsrede / D. Schoute. Source: Wellcome Collection.

    3/106 (page 4809)
    Beperking gebiedt kort te zijn over het persoonlijke in boerhaave's leven; de bijzonderheden daarvan zijn al zoo vele malen en zoo goed beschreven, kort geleden nog door dr. l, c. kersbergen io), dat hier kan worden volstaan met twee opmerkingen die elders niet werden gemaakt. Voor zoover tot nu toe bekend, is niemand in staat het bewijs te leveren, dat roerhaave zijn land ooit zou heb- ben verlaten; bij onze tegenwoordige kennis moeten wij veeleer gelooven, dat de driedaagsche reis naar Harderwijk, waar hij op 13 Juli 1693 in de geneeskunde promoveerde 11), boerhaave's grootste reis is geweest. Op zich zelf is dat al merkwaardig genoeg, ook voor een wereldberoemd geleerde uit dien tijd; maar wij weten ook dat, al bleef boerhaave dan lichamelijk in Leiden en naaste omgeving, zijn geest des te meer reisde. Tienduizenden brieven heeft hij geschreven naar geleerden over heel de wereld. Telkens opnieuw worden brieven van hem ontdekt in buitenlandsche archie¬ ven en bibliotheken. En wat ons in de tweede plaats bijzonder treft is, dat het aan ons Nederlanders zoo wel bekende kinderliedje ,,In Holland staat een huis”, dat ’s menschen leven teekent in opgang en nedergang, in opbouw en afbraak, op het leven van boerhaave zoo geheel van toepassing is 12). Als heel jong kind in de pastorie te Voorhout was herman boerhaave al van een diep Godsgeloof vervuld; hij wil predikant worden, als zijn- vader, en verwerft zich een onbegrijpelijk snel groeiende kennis van Grieksch, Latijn, Hebreeuwsch, van den Bijbel en de classieke schrijvers; als jonge¬ ling raakt hij met de wijsbegeerte vertrouwd en wordt, als student in de theologie, tegelijk machtig aangetrokken tot de lessen in de wiskunde en de werktuigkunde; dan wendt hij zich tot de genees¬ kunde, in het bijzonder tot die der ouden; als jong dokter te Leiden aanvaardt hij eerst een lectoraat in de geneeskunde, een aantal jaren later een professoraat in de geneeskunde samen met dat in de botanie, weer eenige jaren later neemt hij ook het professoraat in de chemie op zich. Op dezen hoogen top, door studenten en doctoren uit alle landen als leermeester gezocht en gevierd, lid der beroemdste buitenlandsche wetenschappelijke genootschappen, geneesheer met een wereldnaam, weet boerhaave zich onder inspanning van alle krachten een reeks van jaren staande te houden. Dan komt de nedergang, heel wat sneller de afbraak voltrekkende dan de op¬ bouw was geschied. Herhaalde aanvallen van ziekte dwingen hem de professoraten in de botanie en de chemie neer te leggen, enkele jaren daarna gaat hem ook de bediening van het hoogleraarsambt in de geneeskunde steeds moeilijker vallen; hij behoudt dit ambt tot zijn dood, maar was al tien jaar vroeger genoopt geweest het geven zijner clinische lessen aan anderen over te laten, en steeds vaker is hij niet bij machte zijn colleges te geven. Ten slotte, her¬ haaldelijk aan huis en bed gebonden, wordt hij door gruwelijke benauwdheden en pijnen gekweld, en weet hij alleen nog door het wilskrachtig overdenken van hetgeen hij vroeger las en overpeinsde omtrent den samenhang tusschen ziel en lichaam, zijn lijden meester te blijven; totdat ook dit vermogen hem begeeft en hij opnieuw alleen is met het onwankelbaar vertrouwen op God, dat hem nim¬ mer een oogenblik had verlaten en hem tot in zijn laatste bewuste